Ticari hava taşımacılığı yapan işletmelerin faaliyetlerini düzenleyen Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliğinde (“SHY-6A” ve/veya “Yönetmelik”) 26.07.2024 tarihli 32613 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik ile değişiklik yapılmıştır.

Söz konusu değişiklik maddelerine değinmeden önce Yönetmelik’in düzenlediği hususlardan kısaca bahsetmek isteriz.

1. Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği (SHY-6A) Amaç ve Kapsamı

Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği, ticari hava taşımacılığı yapan işletmelerin faaliyetlerini düzenleyen temel bir yasal çerçevedir. Yönetmelik, hava yolu şirketlerinin ve yolcu ve/veya yük taşımacılığı yapan ilgili diğer kuruluşların uyması gereken kuralları ve standartları belirler. Yönetmeliğin düzenlediği ana unsurlar aşağıdaki şekildedir:

Ruhsatlandırma ve Yetkilendirme: Ticari hava taşıma işletmelerine ruhsat verilmesi, ruhsatın askıya alınması veya iptal edilmesiyle ilgili usul ve esasları belirler.

İşletmelerin Yapısı ve Gereksinimler: Ticari hava taşıma işletmelerinin sahip olması gereken minimum sermaye, filo büyüklüğü ve uçak kapasitesi gibi kriterleri tanımlar. Ayrıca, bu işletmelerin organizasyon yapıları, yönetim kurulu üyeleri ve sorumlu yöneticilerinin nitelikleri gibi konuları da düzenler.

Güvenlik ve Emniyet Standartları: İşletmelerin uçuş operasyonlarında uyulması gereken güvenlik standartlarını, bakım gereksinimlerini ve emniyet yönetim sistemlerini kapsar.

Hukuki ve Mali Gereksinimler: Ticari hava taşıma işletmelerinin hukuki statüleri, pay sahiplik yapıları ve mali sorumlulukları ile ilgili düzenlemeler içerir.

Yaptırımlar ve Denetimler: Yönetmelik, kurallara uymayan işletmelere uygulanacak yaptırımları da belirler. Bu, işletme ruhsatının askıya alınması, iptali veya para cezaları gibi yaptırımları içerir. Ayrıca, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak denetimlerin esaslarını düzenler.

Kriz ve Olağanüstü Hallerde Düzenlemeler: Salgın, savaş veya doğal afet gibi olağanüstü hallerde uygulanacak özel düzenlemeleri içerir.  Bu durumlarda işletmelerin uyması gereken kurallar ve muafiyetler belirlenmiştir.

2. Yönetmelik Kapsamına Giren Gruplar

Yönetmelik, ticari hava taşıma işletmelerini ilgilendirmektedir. Yönetmelik kapsamına giren başlıca gruplar şunlardır:

Ticari Hava Taşıma İşletmeleri: Yönetmelik hem iç hem de dış hatlarda tarifeli ve tarifesiz seferlerle yolcu ve yük taşımacılığı yapan ticari hava taşıma işletmelerini kapsar. Bu, yolcu uçaklarını ve sadece yük taşımacılığı yapan uçakları (kargo uçakları) içermektedir. Dolayısıyla, havayolu şirketleri bu düzenlemelerin başlıca muhataplarıdır.

Hava Taksi İşletmeleri: Yönetmelik, en fazla on dokuz koltuk kapasiteli hava araçları ile ticari hava taşımacılığı yapan hava taksi işletmelerini de kapsar.

Havayolu İşletmeleri İçin Paydaşlar ve Yöneticiler: Yönetmelik, yukarıda anılan işletmelerde pay sahibi olan gerçek ve tüzel kişileri, yöneticileri, teknik personeli ve diğer ilgili çalışanları da kapsamaktadır. Pay sahipliği ve yönetim yapısına ilişkin düzenlemeler özellikle Türk vatandaşı olan paydaşların kontrolünü sağlamak gibi konuları içerir.

Yer Hizmeti Sağlayıcı Şirketleri: Yönetmelik doğrudan yer hizmeti sağlayıcı şirketleri kapsamamaktadır. Ancak, ticari hava taşıma işletmelerinin işleyişi yer hizmetleriyle sıkı bir ilişki içinde olduğundan, bu işletmelerin uyum sağlama süreçlerinde yer hizmeti sağlayıcılarıyla işbirliği yapmaları gerekmektedir. Örneğin, uçuş güvenliği, operasyonel gereklilikler ve hizmet standardizasyonu konularında yer hizmeti sağlayıcıları dolaylı olarak etkilenebilir ve bu Yönetmeliğe uygun hizmet sağlamak zorunda kalabilirler.

3. Yönetmelikte Yapılan Değişiklikler

Bilgi Notumuzun ekinde sunulan karşılaştırma tablosunda yönetmelik ile öngörülen değişiklikler detaylı olarak yer almakta olup bunlar özetle aşağıdaki şekildedir:

i. Paydaşlar Üzerindeki İntifa Hakkı (Madde 9)

Yeni bir ekleme ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan paydaşların payları üzerinde, işletmenin oy hakkı çoğunluğunu ve kontrolünü ihlal edebilecek nitelikte bir intifa hakkı kurulamayacağı belirtilmiştir. İlgili değişiklik, yerli paydaşların kontrolü kaybetmesini engellemeye yönelik bir tedbirdir.

ii. Hava Aracı Kapasitesi ve Kargo Uçakları (Madde 15 ve 16):

Yönetmelikte işletmecilerin filosunda bulundurması gereken hava aracı sayısını karşılamaları halinde, daha düşük koltuk kapasiteli veya kargo uçaklarını filosuna ekleyebileceği belirtilmiştir. İlgili değişiklik ile işletmecilere esneklik sağlanmış ve ticari operasyonları optimize etmelerine olanak tanınmıştır.

iii. Ödenmiş Sermaye Gereklilikleri (Madde 18 ve 45):

Hava taksi işletmeleri için asgari ödenmiş sermaye gereksinimi artırılmıştır. Eski düzenleme ile yüz bin ABD doları olan gereksinim bedeli yüz elli bin ABD doları olarak değiştirilmiştir. Ayrıca, ruhsatlandırılmış işletmeler için asgari ödenmiş sermaye gereklilikleri aranmaz hale getirilmiştir.

iv. İdari Yaptırımlar ve Hukuki Atıflar (Madde 47):

İdari yaptırımlar ve hukuki atıflar, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne uyarlanmıştır.

v. Olağanüstü Hallerde Muafiyetler (Geçici Madde 4):

Salgın, savaş veya doğal afet gibi olağanüstü durumlarda bazı gerekliliklerden muafiyet sağlanabileceği belirtilmiştir. Özellikle pilotların çoğunluğunun Türk vatandaşı olması gerekliliği gibi bazı şartlar için esneklik sağlanmıştır.

Sonuç Olarak

Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikler Türkiye’de faaliyet gösteren hava taşıma işletmeleri için önemli düzenlemeler içermektedir. Bu değişiklikler, özellikle yerli paydaşların kontrolünün korunması, sermaye gereksinimleri ve hava aracı filosu ile ilgili yenilikleri kapsamaktadır. Ayrıca, hukuki atıflar ve idari düzenlemelerde yapılan güncellemeler, işletmelerin yasal çerçeveye uyum sağlaması açısından öneme sahiptir. Kriz dönemlerinde sağlanan esneklikler, olağanüstü hallerde işletme devamlılığına yönelik önemli bir destek sunmaktadır.

Yönetmeliğin detaylı incelenmesi ve bu düzenlemelere uyum sağlanması, işletmelerin yasal risklerini minimize etmek ve operasyonlarını sürdürülebilir kılmak için gereklidir. Bu düzenlemeler, sektördeki tüm paydaşların dikkatle takip etmesi gereken önemli hususları içermektedir.

  Saygılarımızla,

DKND Hukuk Bürosu

Ek: Değişiklik Yapılan Yönetmelik Maddeleri Karşılaştırma Tablosu
Madde	Eski Hali	Yeni Hali
Madde 9/1	–	(ç) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan paydaşların payları üzerinde, işletmenin oy hakkı çoğunluğunu ve kontrolünü ihlal edebilecek nitelikte bir intifa hakkı kurulmamış olması,
Madde 15/1 (a) (2)	Bu bedel, ön izin aşamasında Genel Müdürlükçe belirlenir ve tahsil edilir.	(Yürürlükten kaldırıldı)
Madde 15/1 (a) (3)	İşletmeci, filosunda bulundurması gereken hava aracı sayısı koşulunu yerine getirmesi halinde, filosunda daha az koltuk kapasitesine sahip hava aracı veya kargo uçağı bulundurabilir.	(Değişiklik yapılmadı, aynı ifade korundu)
Madde 15 – fıkra 1 (b)(3)	Bu bedel, ön izin aşamasında Genel Müdürlükçe belirlenir ve tahsil edilir.	(Yürürlükten kaldırıldı)
Madde 15 – fıkra 1 (b)(4)	İşletmeci, filosunda bulundurması gereken hava aracı sayısı koşulunu yerine getirmesi halinde, filosunda daha az koltuk kapasitesine sahip hava aracı veya kargo uçağı bulundurabilir.	(Değişiklik yapılmadı, aynı ifade korundu)
Madde 16 – fıkra 1 (b)	Bu bedel, ön izin aşamasında Genel Müdürlükçe belirlenir ve tahsil edilir.	(Yürürlükten kaldırıldı)
Madde 16 – fıkra 1 (c)	İşletmeci, filosunda bulundurması gereken hava aracı sayısı koşulunu yerine getirmesi halinde, filosunda daha az koltuk kapasitesine sahip hava aracı veya kargo uçağı bulundurabilir.	(Değişiklik yapılmadı, aynı ifade korundu)
Madde 17 – fıkra 1 (b))	Bu bedel, ön izin aşamasında Genel Müdürlükçe belirlenir ve tahsil edilir.	(Yürürlükten kaldırıldı)
Madde 18 – fıkra 1 (b)            )	İşletmecilerin en az yüz bin ABD Doları karşılığı ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.	İşletmecilerin en az yüz elli bin ABD Doları karşılığı ödenmiş sermayeye sahip olması gereklidir.
Madde 45 – fıkra 3	işletmeler için bu Yönetmelik ile belirlenen asgari sermayenin öz varlık içerisinde mevcut.	işletmenin ödenmiş sermayesinin tamamının yitirilmemiş
Madde 45 – fıkra 5)	–	Bu Yönetmelik kapsamında belirlenen asgari ödenmiş sermaye gereklilikleri ruhsatlandırılmış işletmeler için aranmaz.
Madde 47 – fıkra 4	5431 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi	4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 437 nci maddesi
Geçici Madde 4 – fıkra 2	–	4749 sayılı 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago’da Akit ve İmza Edilmiş Olan Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşması ile Sivil Havacılık Geçici Sözleşmesi ve Bunların Eklerinin Onanması Hakkında Kanun kapsamında uyulması gereken standartların dışına çıkılmadan, salgın, savaş veya doğal afet gibi olağanüstü hallerde; 22 nci maddenin ikinci fıkrasının ikinci cümlesindeki işletmede görev yapan pilotların çoğunluğunun Türk vatandaşı olmasına ilişkin işletme ruhsatı tarihinden itibaren en geç bir yıl gerekliliğinde, 31/12/2024’ü geçmemek üzere işletme ruhsatı tarihinden itibaren en geç iki yıl olacak şekilde, söz konusu gerekliliğin yerine getirileceğine dair verilecek yazılı taahhüt ile Genel Müdürlükçe kabul edilecek bir takvime bağlı olarak muafiyet verilebilir.