Kamuoyunda “7. Yargı Paketi” olarak anılan 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kanun”) 5 Nisan 2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun ile çeşitli kanunlarda önemli değişiklikler getirilmiş olup, özel hukuka ilişkin olan değişiklikler ana başlıklar halinde aşağıda yer almaktadır:

İcra ve İflas Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (“İİK“) 79/A maddesi uyarınca, icra müdürü konutta haciz yapabilmek için öncelikle icra mahkemesine başvurmalı ve hacze konu olan yerin konut olduğuna ilişkin hâkimden onay almalıdır. İhtiyati haciz durumunda ise bu onay aranmayacaktır.

Bu yeni düzenleme uyarınca, icra müdürü tarafından verilen konutta haciz kararının uygulanabilmesi için, icra mahkemesince onaylanması gerekmektedir. İcra mahkemesi, dosya üzerinden yapacağı inceleme ile haciz yapılması talep edilen yerin konut olduğunu tespit ederse, en geç üç gün içinde icra müdürünün verdiği kararı kesin olarak onaylayacaktır. İcra mahkemesince konutta haciz yapılmasına dair yapılacak inceleme, haciz yapılması talep edilen yerin konut olup olmadığının tespiti ile sınırlıdır. Yine aynı düzenlemede, istisna öngörülerek ihtiyati hacizlerde ayrıca icra mahkemesi onayı aranmayacağı belirtilmiştir.

• İİK mad. 82/1-b.3 uyarınca, aile bireylerinin kullanımına ait kişisel eşyalar ve ailenin ortak kullanımına yönelik tüm ev eşyaları haczi caiz olmayan mallar kapsamına alınmıştır.

Buna göre, İİK mad. 82/1-3’te yer alan “bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri” ibaresi, “bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası” şeklinde değiştirilmiştir. Yapılan bu düzenleme ile, önceki metinde yer alan “lüzumlu eşyalar” ibaresi yerine “kişisel eşyalar ibaresi” tercih edilerek kanunun borçlu lehine genişletilerek güçlendirildiği anlaşılmaktadır. Zira, bir eşyanın lüzumlu olmasa da kişisel kullanıma ait olabileceği değerlendirildiğinde, bu durum söz konusu malın haczedilemeyeceği anlamına gelecektir.

• İİK mad. 85/1 uyarınca, icra takibine konu alacağı aşan şekilde haciz (taşkın haciz) yapılması yasaklanmıştır.
•  İİK mad. 88/a maddesindeki düzenleme kapsamında, muhafazasına gerek kalmayıp halen yedieminde bulunan mallar re’sen tasfiye edilecektir. İlgili icra dairesi, öncelikle borçluya tebligat çıkarak yediemin ücretini ödediği takdirde malı teslim alabileceğini, aksi takdirde malın tasfiye edileceğini ihtar etmekle yükümlüdür. Eğer borçlu malı yedieminden teslim almazsa, mal üzerinde rehin hakkı sahibi, rehinden kaynaklı haklarını kullanmaya davet edilecek ve bu hak kullanılmadığı takdirde mal açık artırma ile satışa çıkarılacaktır.

İİK’da yapılan değişiklikler 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Avukatlık Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun43. maddesinde yapılan düzenleme ile, avukatların büro kurmak amacıyla yaptıkları harcamaların karşılanması için uygun finansman desteği sağlanacaktır.
• Kanun’un 65.maddesinde yapılan düzenleme ile, mesleğine yeni başlayan avukatları mali olarak desteklemek amacıyla, mesleklerinin ilk 5 yılında baro ödeneği alınmayacaktır.
• Kanun’un 180. maddesindeki düzenleme sonucu, adli yardım sisteminin güçlendirilmesi maksadıyla adli yardım bürosunun gelirleri arasında yer alan harçların ve para cezalarının oranı yüzde 2’den yüzde 3’e çıkarılacaktır.

Avukatlık Kanunu’nda yapılan bu değişiklikler 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemeleri’nin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanununda Yapılan Değişiklikler

• 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemeleri’nin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanunu madde 5/3 uyarınca, Asliye Ticaret Mahkemeleri’nde heyet halinde görülecek davalarda parasal sınır bir milyon Türk Lirası olarak belirlenmiştir. Parasal sınır her yıl yeniden değerleme oranında düzenlenecektir.

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Kabahatler Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 5326 Sayılı KabahatlerKanunu’nun mad. 43/A ‘da yapılan düzenleme uyarınca, tüzel kişilerin sorumluluğunu düzenleyen maddenin ilk fıkrasında yer alan “bir özel hukuk tüzel kişisinin” ifadesi “bir tüzel kişinin” olarak değiştirilmiştir. Buna göre gerek özel gerekse kamu tüzel kişisinin organ veya temsilcisi ya da bu tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen bir kişi tarafından;
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda tanımlanan dolandırıcılık suçunun, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti suçunun, İhaleye Fesat Karıştırma suçunun, edimin ifasına fesat karıştırma suçunun, Rüşvet suçunun, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçunun,
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 160’ıncı maddesinde tanımlanan Zimmet suçunun,
• 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda tanımlanan Kaçakçılık suçlarının,
• 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun Ek 5’inci maddesinde tanımlanan suçun,
• 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’un 4’ üncü maddesinde tanımlanan Terörizmin Finansmanı suçunun,

tüzel kişinin yararına olarak işlenmesi halinde, ayrıca bu tüzel kişiye on bin Türk Lirası’ndan Elli Milyon Türk Lirası’na kadar idari para cezası verilecektir.

Kabahatler Kanunu’nda yapılan değişiklik 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türk Ticaret Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesindeki değişiklik ile, miktar veya değeri bir milyon Türk lirasının altında kalan ticari uyuşmazlıklar, tek hakimle ve basit yargılama usulü ile çözümlenecektir. Parasal sınır her yıl yeniden değerleme oranında düzenlenecektir.
• TTK’nın madde 5/A düzenlemesi uyarınca, bu madde kapsamına giren itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları dava şartı olarak zorunlu arabuluculuğa tabidir.

TTK madde 5/A’da yapılan değişiklik 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Diğer değişiklikler ise 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Arabuluculuk Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu’nun 17. maddesindeki değişiklik sonucu, arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen tutanak ve sonuçları konusunda hazır bulunmayan tarafları her türlü iletişim vasıtasını kullanarak bilgilendirecektir.
• Arabuluculuk Kanunu’na 17. maddeden sonra gelmek üzere mad. 17/A eklenmiştir. Bu eklenen yeni madde ile, 11 Nisan 2022 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Singapur Konvansiyonu ile uyum yakalamak amaçlanmıştır. Bu düzenlemeye göre, Konvansiyona tabi bir sulh anlaşmasının Türkiye’de icra edilebilmesi için icra edilebilirlik şerhinin Asliye Ticaret Mahkemesi’nden alınması zorunludur. Mahkeme, icra edilebilirlik şerhi verilmesine ilişkin incelemeyi Konvansiyon hükümleri ve Arabuluculuk Kanunu 18. maddesi çerçevesinde gerçekleştirecektir.
• Arabuluculuk Kanunu’na 17. maddesinden sonra gelmek üzere madde 17/B eklenmiştir. Bu eklenen yeni madde 17/B uyarınca, taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar ihtiyari arabuluculuğa elverişli hale getirilmiştir. Söz konusu değişiklik 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
• Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesindeki değişiklik uyarınca ticari uyuşmazlıklar bakımından avukatlar ve arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılacak olup, bu hususta tarafların imzasına gerek yoktur.
• Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A maddesinin 7. fıkrasında yapılan düzenlemeler sonucunda arabulucuya, avukatı bulunsa bile asıl tarafı arabuluculuk süreci hakkında bilgilendirme zorunluluğu getirilmiştir. Söz konusu değişiklik 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
• Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A maddesinin 16. fıkrası uyarınca arabuluculuk bürosuna başvurulmasından sonra, başvuran aleyhine uyuşmazlık konusuyla ilgili olarak icra takibi yapılması durumunda, başvuranın bu takibe karşı son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde İİK’nın 72. maddesi uyarınca menfi tespit davası açması ve talep etmesi halinde başvuran (davacı) 72/2. maddede düzenlenen imkanlardan yararlanabilecektir. Söz konusu değişiklik 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.
• Arabuluculuk Kanunu’nun 18/B maddesindeki düzenleme gereğince kiralanan taşınmazların İİK’ya göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, taşınır ve taşınmazların paylaştırılması ve ortaklığın giderilmesi, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen komşu hakkından doğan uyuşmazlıklarda dava açmadan önce zorunlu arabuluculuğa başvurulması gerekmektedir. Söz konusu değişiklik 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Yukarıda 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilen değişiklikler dışında, Arabuluculuk Kanunu’nda yapılan değişiklikler 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

İş Mahkemeleri Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler

• 7036 sayılı İş MahkemeleriKanunu’nun 3. maddesindeki değişiklik kapsamına giren itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları zorunlu arabuluculuğa tabi olmuştur.

İş Mahkemeleri Kanunu’nda Yapılan değişiklik 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nda yapılan Değişiklik;

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 437. maddesi ile yapılan düzenleme sonucunda koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması kurumu bakımından, mahkemenin önüne gelen dosyalarda tahkikatın tamamlanmasını müteakip gecikmeksizin en geç iki gün içinde karar vereceği düzenlenmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişiklik 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun’da Yapılan Değişiklikler;

• 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun’un 4. maddesindeki düzenleme kapsamında Komisyon ve çalışma esaslarına ilişkin değişiklik yapılmıştır.
• Kanun’un 2. maddesindeki düzenleme kapsamında; yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı ve mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edilmesi gibi uygulamada yaşanan sorunlar üzerine 09.03.2023 tarihi itibarıyla Anayasa Mahkemesi’nce  başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararları sonucunda derdest olan bireysel başvurular, kabul edilemezlik kararının başvuru sahibine tebliğinden itibaren üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Komisyon tarafından inceleneceği düzenlenmiştir.[ND1] 

6384 Sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun’da yapılan değişiklikler 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

SONUÇ

Kamuoyunda 7. Yargı Paketi olarak anılan 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile pek çok kanunda önemli değişiklikler getirilmiştir.

İcra ve İflas Kanunu kapsamında yapılan değişiklikler ile konut haczine yönelik getirilen haciz öncesinde mahkeme kararı onayı alınması şartının ve yine aynı Kanun kapsamında aile bireylerinin kullanımına ait kişisel eşyalar ve ailenin ortak kullanımına yönelik ev eşyalarının haczedilemeyeceği yönündeki düzenlemeler borçlu lehine yapılmış değişikliklerdir.

Arabuluculuk Kanunu kapsamda birçok değişiklik öngörülerek, kira anlaşmazlıkları, taşınır ve taşınmazların paylaştırılması ve ortaklığın giderilmesi, komşu hakkından doğan uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu hale getirilmiştir. Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar ise ihtiyari arabuluculuğa elverişli hale getirilmiştir. Diğer yandan, TTK ve İş Mahkemeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikler sonucunda, zorunlu arabuluculuğa tabi davaların kapsamı genişletilmiş ve itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları zorunlu arabuluculuğa tabi kılınmıştır. Böylelikle zorunlu arabuluculuğa tabi dava türlerinin sayısı artmıştır.

Avukatlık Kanunu kapsamında yapılan değişiklikler ile avukatların büro kurmak amacıyla yaptıkları harcamaların karşılanması için uygun finansman desteği sağlanarak avukatların kendi bürolarını açıp çalışmaya başlamaları konusunda desteklenmiş olup, yine aynı kanun kapsamında, mesleğine yeni başlayan avukatlardan, mesleklerinin ilk 5 yılında baro ödeneği alınmayacağı düzenlemesi ile mali destekler arttırılmıştır.

Türk Ticaret Kanunu kapsamında yapılan değişiklikler sonucu; miktar veya değeri bir milyon Türk lirasının altında kalan ticari uyuşmazlıklar, tek hakimle ve basit yargılama usulü ile çözümleneceği düzenlenerek, usul ekonomisi ilkesi kapsamında mahkemelerin iş yükünden kaynaklı uzun yargılanmaların önüne geçilmesi ve gereksiz gider yapılmasının önlenmesi hedeflenmiştir.

Son olarak, yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmaması ve mahkeme kararlarının icrasındaki sorunlar üzerine iç hukuk başvuru yollarını tüketmeden Anayasa Mahkemesi’ne başvuran başvuru sahipleri için, mahkemece verilen kabul edilemezlik kararlarının 09.03.2023 tarihi itibariyle tebliğinden itibaren üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Komisyon tarafından inceleneceği düzenlemesi ile adil yargılanma ve bireyin hak arama özgürlüğü gibi hukukun temel ilkelerinin zedelenmesinin önüne geçilmesi hedeflenmiştir.

Saygılarımızla,

DKND Hukuk Bürosu