Kamuoyunda 7.Yargı Paketi olarak da bilinen 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Torba Kanun”) 05.04.2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Bu Kanun ile, Türk Ticaret Kanunu, İş Kanunu ve diğer birçok kanunda olduğu gibi, 6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu’nda da bir dizi önemli düzenleme yapılmıştır. Söz konusu düzenlemelerin bir bölümü Torba Kanun’un yayımı ile  05 Nisan 2023 tarihinde, düzenlemelerin diğer kısmı ise 1 Eylül 2023 tarihi (bugün) itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Arabuluculuğa ilişkin gerçekleşen yenilikler aşağıda özetlenmiştir.

Zorunlu Arabuluculuk Kapsamına Dahil Edilen Uyuşmazlıklar ve Dava Türleri

Arabuluculuk Kanunu’nun 18/B maddesi uyarınca, aşağıdaki uyuşmazlıklar zorunlu arabuluculuk kapsamına dahil edilmiştir:

• Kiralanan taşınmazların 2004 sayılı İcra ve İflas Kanuna göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlıklar,
• Taşınır ve taşınmazların paylaştırılması ve ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar,
• 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklı uyuşmazlıklar, ve
• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar.

Yukarıda belirtilen uyuşmazlıklar 1 Eylül 2023 tarihinde ve sonrasında açılacak davalar bakımından zorunlu arabuluculuğa tabi olacaktır. 

Diğer yandan, Torba Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununda yapılan değişiklikler uyarınca, aşağıdaki dava türleri de zorunlu arabuluculuk kapsamına dahil edilmiştir:

• Ticari davalardan, konusu bir miktar para olan itirazın iptali, menfi tespit ile istirdat davaları (TTK madde 5/A),

• Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması halihazırda dava şartıdır. Yapılan değişiklik ile, bu alacak ve tazminatlarla ilgili itirazın iptali, menfi tespit ile istirdat davaları da zorunlu arabuluculuğa tabi kılınmıştır. (İş Mahkemeleri Kanunu madde 3)

Yukarıda belirtilen dava türleri, 1 Eylül 2023 tarihinde ve sonrasında açılacak davalar bakımından zorunlu arabuluculuğa tabi olacaktır.

Son olarak, tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalar da zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır. “Tarımsal Üretim Sözleşmesi’nden Doğan Hukuk Uyuşmazlıklarına İlişkin Arabuluculuk Yönetmeliği’’ 01.09.2023 tarihli ve 32296 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik ile, tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiş, ve arabuluculuk sürecinin 2 hafta içinde sonuçlandırılması gerektiği, ancak zorunlu hallerde sürenin en fazla 1 hafta daha uzatılabileceği belirtilmiştir.

Tarımsal üretim sözleşmesinden doğandavalar 1 Eylül 2023 tarihinde ve sonrasında açılacak davalar bakımından zorunlu arabuluculuğa tabi olacaktır. 

İhtiyari Arabuluculuğa Elverişli Hale Getirilen Dava Türleri

Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar ihtiyari arabuluculuğa elverişli hale getirilmiştir. (Arabuluculuk Kanunu madde 17/B) Arabuluculuk ile çözüme ulaşan taşınmaz uyuşmazlıklarında icra edilebilirlik şerhi taşınmazın bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesinden alınacaktır.

Söz konusu düzenleme 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Arabuluculuk Kanunu’ndaki Diğer Yenilikler

• Ticari uyuşmazlıklar bakımından avukatlar ve arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılacak olup, bu hususta tarafların imzasına gerek yoktur. (Arabuluculuk Kanunu madde 18)

Söz konusu düzenleme 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Arabulucu, arabuluculuk faaliyeti sonunda düzenlenen tutanak ve sonuçları konusunda hazır bulunmayan tarafları her türlü iletişim vasıtasını kullanarak bilgilendirmekle yükümlüdür. (Arabuluculuk Kanunu madde 17)

Söz konusu düzenleme 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Arabulucu, avukatı bulunsa bile asıl tarafı arabuluculuk süreci hakkında bilgilendirmekle yükümlüdür. (Arabuluculuk Kanunu madde 18/A, fıkra 7) Bu düzenleme ile, arabulucunun asile ulaşmak istemesinin önünde kimi zaman beliren sorunların önüne geçilmesi hedeflenmiştir.

Söz konusu düzenleme 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından sonra, başvuran aleyhine uyuşmazlık konusuyla ilgili olarak icra takibi yapılması durumunda, başvuranın bu takibe karşı son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde İİK’nın 72. maddesi uyarınca menfi tespit davası açması ve talep etmesi halinde, başvuran (davacı) İİK 72/2 maddesinden düzenlenen imkanlardan yararlanabilecektir. (Arabuluculuk Kanunu madde 18/A, fıkra 16)
  Söz konusu düzenleme 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
• Arabuluculuk Kanunu’na eklenen 17/A maddesi ile, Singapur Sözleşmesi olarak anılan 7282 sayılı “Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’’ ile uyum yakalanması amaçlanmıştır.
• Bu düzenleme ile, Konvansiyona tabi bir sulh anlaşmasının Türkiye’de icra edilebilmesi için icra edilebilirlik şerhinin Asliye Ticaret Mahkemesi’nden alınması zorunludur. Mahkeme, icra edilebilirlik şerhi verilmesine ilişkin incelemeyi Konvansiyon hükümleri ve Arabuluculuk Kanunu 18. maddesi çerçevesinde gerçekleştirecektir.

Söz konusu düzenleme 5 Nisan 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Sonuç

7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Arabuluculuk Kanunu kapsamında birçok yeni düzenleme öngörülmüştür.

Anılan Torba Kanun ile Arabuluculuk Kanunu’na eklenen yeni hükümler ile; ticari uyuşmazlıklar açısından avukatlar ve arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılmış, Singapur Konvansiyonuna konu arabuluculuk anlaşma tutanaklarının icra edilebilirlik şerhi alınması hususunda düzenleme yapılarak Singapur Konvansiyonu ile uyum yakalanması amaçlanmıştır.

Diğer yandan, kira anlaşmazlıkları, taşınır ve taşınmazların paylaştırılması, ortaklığın giderilmesi, komşu hakkından doğan uyuşmazlıklara ilişkin dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu hale getirilmiştir.

Yine aynı Torba Kanun kapsamında, TTK ve İş Mahkemeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikler sonucunda, zorunlu arabuluculuğa tabi davaların kapsamı genişletilmiş ve itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davaları zorunlu arabuluculuğa tabi kılınmıştır.

Son olarak, Tarımsal Üretim Sözleşmesi’nden Doğan Hukuk Uyuşmazlıklarına İlişkin Arabuluculuk Yönetmeliği ile tarımsal üretim sözleşmesinden doğan davalar 1 Eylül 2023 tarihi itibariyle zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.

Görüleceği üzere, son yasal düzenlemeler ışığında arabuluculuğa ilişkin birçok yenilik  getirilmiş, ve zorunlu arabuluculuğa tabi uyuşmazlık ve dava türlerinin sayısı arttırılmıştır.

Saygılarımızla,      

DKND Hukuk Bürosu